Badania na osteoporozę. Diagnostyka choroby kości

Osteoporoza to cicha i podstępna choroba, która przez długi czas nie daje objawów, a pierwszym wskazującym na nią sygnałem może być dopiero złamanie kości. Dlatego kluczową rolę w jej wykryciu odgrywa diagnostyka, która pozwala wdrożyć leczenie, zanim dojdzie do poważnych powikłań. Sprawdź, jak wyglądają badania na osteoporozę.

Na czym polega badanie osteoporozy?

Badania na osteoporozę polegają przede wszystkim na ocenie gęstości mineralnej kości oraz identyfikacji czynników ryzyka złamań. Podstawową metodą diagnostyczną jest densytometria – szybka i nieinwazyjna metoda oceny zawartości minerałów w kościach. Jednak w pierwszej kolejności lekarz przeprowadza tzw. wybiórcze badanie przesiewowe, które obejmuje:

• wywiad medyczny – specjalista pyta o przebyte złamania, historię chorób w rodzinie, schorzenia przewlekłe, stosowane leki (niektóre z nich mogą zwiększać ryzyko osteoporozy), styl życia (ważne są takie czynniki jak aktywność fizyczna, dieta, palenie tytoniu, spożycie alkoholu),
• badanie fizykalne – ocenia się m.in. wzrost (i jego ewentualny ubytek), postawę ciała, siłę mięśniową, obecność deformacji kręgosłupa lub obniżenia żeber względem miednicy.

Ponadto ważnym narzędziem wspierającym decyzję o konieczności wykonania densytometrii jest kalkulator FRAX. Pozwala on oszacować ryzyko złamania w ciągu najbliższych 10 lat na podstawie danych klinicznych – takich jak wiek, płeć, masa ciała, przebyte złamania, stosowane leki, palenie papierosów czy obecność chorób przewlekłych.

Badania z krwi na osteoporozę

Badania krwi służą nie tylko do rozpoznania przyczyn osteoporozy, ale też monitorowania skuteczności wprowadzonego leczenia. Są istotne zwłaszcza w przypadku podejrzenia osteoporozy wtórnej, czyli wynikającej z innych chorób lub niedoborów. Ich celem jest także ocena metabolizmu kostnego i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Do najczęściej zlecanych badań z krwi na osteoporozę należą:

• wapń – jego niedobory zwiększają ryzyko złamań kości,
• fosfor nieorganiczny – może wskazywać na zaburzenia wchłaniania lub wydalania minerałów,
• witamina D – jej niedobór osłabia wchłanianie wapnia z pożywienia, a tym samym mineralizację kości, co zwiększa ryzyko złamań,
• parathormon (PTH) – reguluje gospodarkę wapniową, jego nieprawidłowy poziom może świadczyć o zaburzonej pracy przytarczyc,
• kreatynina – służy do oceny funkcji nerek, które uczestniczą w gospodarce wapniowo-fosforanowej.
• TSH – badanie funkcji tarczycy, ponieważ zaburzenia jej pracy mogą wpływać na stan szkieletu,
• markery obrotu kostnego – pozwalają ocenić procesy tworzenia i resorpcji kości.

Kto wydaje skierowanie na badanie osteoporozy?

Skierowanie na podstawowe badania krwi może wystawić lekarz rodzinny. Jednak bardziej specjalistyczne testy, nie tylko z krwi, ale i obrazowe, w ramach refundacji NFZ mogą być zlecone jedynie przez specjalistę, np. reumatologa, ortopedę czy endokrynologa.

Wszystkie powyższe badania na osteoporozę możesz wykonać również prywatnie. Wtedy niepotrzebne jest skierowanie, jednak wiąże się to z pełną odpłatnością za tę usługę.

Gdzie zrobić badanie na osteoporozę? Jak się przygotować?

Densytometrię możesz wykonać w wielu placówkach medycznych w całej Polsce. Badanie oferują m.in. szpitale i poradnie specjalistyczne, pracownie diagnostyki obrazowej czy niepubliczne centra medyczne. Nie wymaga ona szczególnego przygotowania. Jedyne zalecenie to odstawienie preparatów z wapniem na 24 godziny przed badaniem.

Badania krwi na osteoporozę również są łatwo dostępne. W większości przypadków do ich wykonania będziesz musiała się stawić na czczo, choć szczegółowe zalecenia mogą się różnić w zależności od konkretnego testu i laboratorium.

Bibliografia:

1. https://www.przegladreumatologiczny.pl/rozpoznawanie_osteoporozy [dostęp 22.05.2025].
2. Lorenc R., Głuszko P., Franek E., Jabłoński M., Jaworski M., Kalinka-Warzocha E., ... & Więcek A., Zalecenia postępowania diagnostycznego i leczniczego w osteoporozie w Polsce. Aktualizacja 2017, Endokrynologia Polska 2017, 68(A): 1-18.
3. Tkaczuk-Włach J., Sobstyl M., Jakiel, G., Osteoporoza – obraz kliniczny, czynniki ryzyka i diagnostyka, Przegląd Menopauzalny 2010, 9(2): 113-117.