Osteoporoza kręgosłupa i jej charakterystyka. Jak się objawia?

Osteoporoza to choroba, która prowadzi do zmniejszenia gęstości kości i zwiększenia ryzyka złamań. Ministerstwo Zdrowia podaje, że dotyczy nawet 30% kobiet w wieku powyżej 50. lat. Globalnie wspomniany problem występuje już u ponad 200 milionów ludzi na świecie. Czym jest osteoporoza kręgosłupa i jak ją rozpoznać? Czy przy osteoporozie boli kręgosłup?

Czym jest osteoporoza kręgosłupa?

Osteoporoza kręgosłupa to choroba układu kostnego, w wyniku której dochodzi do stopniowego zmniejszania się masy kostnej BMD (ang. Body Mass Density) w obrębie kręgosłupa, a zwykle także innych kości. W efekcie rośnie ryzyko deformacji oraz złamań osteoporotycznych.

Osteoporoza szczególnie często występuje u kobiet w wieku postmenopauzalnym. Jak można przeczytać w artykule pt. „Predyktory jakości życia u kobiet z osteoporozą pomenopauzalną”, nawet 30% kobiet w okresie przekwitania boryka się z osteoporozą. Wynika to z faktu zaburzeń gospodarki hormonalnej i zaniku produkcji naturalnego estrogenu, który pełni funkcję „parasola ochronnego”. Estrogeny są odpowiedzialne m.in. za:

• hamowanie działania osteoklastów, komórek rozkładających kościec,
• zwiększenie syntezy kalcytoniny, hormonu równoważącego działanie parathormonu,
• mineralizację kości, czyli absorpcję składników z pożywienia, które są niezbędne do procesu kościotworzenia, np. wapnia.

Wiek i menopauza nie są jedynymi czynnikami ryzyka rozwoju osteoporozy. Często zwraca się uwagę również na różnego rodzaju choroby gastroenterologiczne ograniczające przyswajanie składników odżywczych, cukrzycę czy niską podaż wapnia lub witaminy D. Do rozwoju osteoporozy może też przyczyniać się przyjmowanie niektórych leków, jak glikokortykosteroidy, leki przeciwpadaczkowe, hormony tarczycy w dawkach supresyjnych czy nawet popularne inhibitory pompy protonowej wykorzystywane do doraźnego leczenia objawów refluksu.

Jak objawia się osteoporoza kręgosłupa?

Osteoporoza kręgosłupa jest podstępną chorobą, która przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, pomimo iż proces chorobowy nieustannie postępuje. Często pacjenci dowiadują się o istnieniu choroby dopiero wtedy, gdy jej poziom zaawansowania jest już wysoki, a kolejnym złamaniom lub nadłamaniom kręgów zaczynają towarzyszyć dolegliwości bólowe. Zwykle ogniskują się one w odcinku piersiowym i nasilają w pozycji stojącej lub siedzącej, a także przy zmianie ułożenia ciała.

Wśród innych objawów osteoporozy kręgosłupa można wymienić ograniczenie ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej, bóle wyczuwalne w klatce piersiowej przy głębokim oddychaniu i zgarbioną postawę ciała. Nierzadko osoba chora zaczyna mieć trudności z wykonywaniem skłonów ciała oraz ruchów na boki i wykonywaniem czynności w pochyleniu do przodu lub w przyklęku.

Diagnoza osteoporozy kręgosłupa. Od czego zacząć?

Złotym standardem w diagnozie zmian osteoporotycznych jest badanie DEXA polegające na pomiarze gęstości kośćca. Aktualne wytyczne zalecają podział pacjentów na trzy kategorie w zależności od 10-letniego bezwzględnego ryzyka złamań osteoporotycznych wyliczonych z wykorzystaniem kalkulatora FRAX:

• grupa I – pacjenci z ryzykiem poniżej 5%,
• grupa II – pacjenci z ryzykiem między 5 a 10%,
• grupa III – pacjenci z ryzykiem powyżej 10%.

Gdy zdiagnozowana zostaje osteoporoza kręgosłupa, leczenie w przypadku I i II grupy pacjentów obejmuje głównie podawanie wapnia i witaminy D, a także monitorowanie i profilaktykę, w przypadku osób z grupy III rekomendowane jest leczenie skojarzone.

Jak leczyć osteoporozę kręgosłupa?

Istotnym elementem działania w przypadku osób chorych na osteoporozę jest zażywanie preparatów wapniowych i zawierających witaminę D, która ułatwia przyswajanie wapnia. Uznaje się, że przedłużająca się podaż wapnia poniżej 500 mg/dobę, a także niedobór witaminy D stanowią istotne czynniki ryzyka w rozwoju osteoporozy.

W przypadku zaawansowanego stanu, leczenie osteoporozy kręgosłupa obejmuje zwykle przyjmowanie leków o działaniu antyresorpcyjnym, a także pobudzających proces kościotworzenia. Wapń i witaminę D można stosować uzupełniająco w leczeniu osteoporozy niezależnie od stopnia zaawansowania choroby.

Bibliografia:

1. Głuszko P., Osteoporoza. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, Reumatologia 2016, suppl. 1: 124-128.
2. Górczewska B. in., Predyktory jakości życia u kobiet z osteoporozą pomenopauzalną, Psychiatria Polska 2023, 57(4):791-804.
3. https://www.gov.pl/web/wsse-wroclaw/zdrowe-kosci---osteoporoza [dostęp 20.05.2025].
4. Sewerynek E. i in., Obowiązujące wskazania do prewencji i leczenia osteoporozy pomenopauzalnej – choroby miliona złamań, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016, 1, 2, 45-55.
5. Sözen T., Özışık L., Başaran N. Ç., An overview and management of osteoporosis, European Journal Rheumatology 2017, 4(1):46-56.
6. Suchowierska-Marcinowska E. i in., Wapń i witamina D w prewencji złamań osteoporotycznych, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 2012, 3, 273-279.